Bạn đã bao giờ có một tình bạn khiến bạn cảm thấy kiệt sức chưa? Hoặc bạn có từng tự hỏi liệu những người bạn xung quanh mình có thực sự tốt như họ thể hiện? Hãy tưởng tượng vòng tròn xã hội của bạn giống như một khu vườn, nhưng đôi khi cỏ dại len lỏi vào, từ từ rút cạn sinh khí của mọi thứ. Điều nguy hiểm là một số loại cỏ dại trông giống như những bông hoa, và khi bạn nhận ra thì chúng đã bén rễ sâu và gây tổn hại tới khu vườn của bạn. May mắn thay, tâm lý học có thể giúp chúng ta nhận diện những mô thức hành vi độc hại trước khi quá muộn. Dưới đây là 6 kiểu bạn độc hạ và kiểu nào trong số đó là nguy hiểm nhất theo các chuyên gia tâm lý?
1. Người chuyên ngồi lê đôi mách (The Gossip)
Bạn từng có một người bạn luôn biết “drama” mới nhất về tất cả mọi người chưa?
Ban đầu thì thật thú vị, khiến bạn có cảm giác mình thuộc “vòng tròn thân cận” và được tiết lộ những bí mật không ai biết. Nhưng rồi bạn bắt đầu tự hỏi “nếu họ nói về người khác như vậy, thì họ đang nói gì về mình khi mình không có mặt?”. Đó là vấn đề với người hay ngồi lê đôi mách, họ không chỉ chia sẻ chuyện riêng tư của người khác, mà còn trao đổi chúng như một dạng “tiền tệ xã hội”. Cuộc sống riêng tư của bạn trở thành “hàng hóa” để họ đem ra trao đổi. Trước khi bạn nhận ra được con người họ thì bí mật của bạn đã đi vòng quanh khắp những mối quan hệ của bạn rồi. Kiểu bạn này rất khó để có thể đặt niềm tin. Một người bạn thực sự sẽ bảo vệ những gì bạn chia sẻ, sẽ luôn giữ bí mật chứ không sử dụng chúng để tiêu khiển bạn.
2. Người hay thất hứa (The Flaky Friend)
Kiểu bạn này thường hủy kế hoạch vào phút chót, để bạn chờ đợi mòn mỏi, hoặc đơn giản là… quên báo rằng họ không đến được. Bạn nghe quen chứ? Họ luôn hứa hẹn đủ điều, nhưng thực tế lại chẳng làm được bao nhiêu. Họ khiến bạn cảm thấy mình không quan trọng, không được coi trọng. Dù hành vi của họ có vẻ “vô tình”, nhưng về lâu dài, nó bào mòn lòng tin và khiến bạn nghi ngờ chính giá trị của mình trong mối quan hệ.
3. Người luôn tìm cách hạ bệ bạn (The Underminer)
Bạn từng có một người bạn nào cư xử như một đối thủ cạnh tranh chưa? Với kiểu bạn này, mọi thứ đều là một cuộc thi. Bạn đạt được điều gì đó? Họ làm còn tốt hơn. Bạn đang gặp khó khăn? Họ từng tệ hơn thế. Thay vì ăn mừng chiến thắng cùng bạn hay đồng cảm với cảm xúc của bạn, họ tìm cách giảm nhẹ và phủ nhận chúng. Bạn chia sẻ một thành tích cá nhân và họ đáp “Hay đấy, nhưng ai chẳng làm được giống cậu nếu có được nhiều nguồn lực như cậu có.” Cứ như thể thành công của bạn khiến họ thấy bị lu mờ, và họ không thể chịu nổi việc không được spotlight. Tình bạn lành mạnh là nơi đôi bên cổ vũ và hỗ trợ nhau. Tình bạn độc hại thì biến mọi thứ thành bảng điểm thi đua. Về lâu dài, sự tiêu cực liên tục này có thể bào mòn lòng tự trọng và động lực sống của bạn.
4. Kẻ thao túng bậc thầy (The Master Manipulator)
Đây là kiểu bạn nguy hiểm nhất mà bạn cần cẩn thận. Họ không chỉ độc hại mà họ còn có kỹ năng trong việc làm người khác tổn thương. Khác với những kiểu bạn khác có thể vô tình khiến bạn mệt mỏi hoặc buồn lòng, kẻ thao túng biết rõ mình đang làm gì, và làm một cách có chủ đích, khéo léo. Ban đầu, họ có thể rất quyến rũ, thân thiện, và đầy thấu hiểu. Họ khiến bạn cảm thấy đặc biệt như thể cuối cùng bạn cũng gặp được người thực sự hiểu mình. Nhưng theo thời gian, họ bắt đầu giật dây trong bóng tối, điều khiển bạn mà bạn không hề nhận ra. Họ có thể dùng chiến thuật gây tội lỗi, gaslighting (làm bạn nghi ngờ chính cảm xúc và ký ức của mình), hoặc cô lập bạn khỏi các mối quan hệ khác để khiến bạn phụ thuộc vào họ. “Tớ nghe họ nói xấu cậu sau lưng đấy. Nhưng đừng lo, tớ sẽ luôn ở bên cậu.” Họ cũng có thể dùng sự tử tế như một công cụ thao túng làm điều gì đó “quá tử tế”, rồi sau đó đòi hỏi lại: “Tớ đã làm tất cả vì cậu, vậy mà cậu đối xử với tớ thế này sao?” Hoặc kết hợp giữa làm tổn thương rồi ngay sau đó lại yêu chiều để khiến bạn bối rối và nghi ngờ chính cảm xúc của mình.
5. Kẻ hút cạn năng lượng (The Energy Vampire)
Dành thời gian với người này giống như chạy marathon vậy. Lúc bắt đầu thì ổn đấy, thậm chí bạn còn cảm thấy hào hứng nhưng đến cuối, bạn cảm thấy kiệt quệ hoàn toàn. Họ không chỉ chiếm chỗ trong đời bạn mà họ chiếm hữu cả không gian cảm xúc của bạn. Mỗi cuộc trò chuyện giống như một phiên trị liệu một chiều, nơi họ trút hết nỗi niềm, bất an, khủng hoảng mà không bao giờ hỏi bạn thế nào. Ban đầu, bạn lắng nghe vì bạn quan tâm. Nhưng dần dần bạn nhận ra đây không còn là một mối quan hệ bình đẳng nữa. Với họ, bạn không phải bạn bè mà là bãi rác cảm xúc để họ trút bỏ tiêu cực, cảm thấy nhẹ lòng, rồi bỏ đi để lại bạn mang theo gánh nặng đó. Tình bạn lành mạnh luôn cần đến từ hai phía. Còn với energy vampire, đó là ngõ cụt cho mối quan hệ.
6. Người đóng vai nạn nhân (The Victim)
Giống như energy vampire, kiểu người này luôn có vấn đề, và bằng cách nào đó, không bao giờ là lỗi của họ. Ban đầu, bạn cảm thấy tội nghiệp, muốn giúp đỡ. Nhưng dần dần bạn nhận ra dù có chuyện gì xảy ra, họ luôn có lý do biện minh. Họ không bao giờ chịu trách nhiệm, và cũng từ chối mọi giải pháp bạn đề xuất. Vì thật ra, họ không muốn được giúp, mà chỉ muốn được đồng cảm và thương hại. Họ phát triển từ sự thông cảm của người khác. Cuộc sống càng “bi đát”, họ càng được chú ý. Khi vấn đề cũ dần được giải quyết, họ sẽ “tạo” thêm vấn đề mới để tiếp tục duy trì sự thương cảm. Lâu dần, bạn trở thành người chăm sóc cảm xúc không lương, và tin mình đi bạn không nợ ai vai trò đó cả.
Vậy bạn có thấy mình từng gặp ai như vậy chưa? Bạn độc hại không phải lúc nào cũng bộc lộ rõ ngay từ đầu. Có người thay đổi theo thời gian, có người giấu kỹ bản chất thật của họ. Quan trọng là bạn cần thành thật với chính mình “tình bạn này khiến cuộc sống của bạn tốt hơn hay tệ hơn?” Nếu là điều sau, có lẽ đã đến lúc bạn cần nhổ bỏ cỏ dại trong khu vườn tinh thần của mình. Bạn đã từng gặp kiểu bạn độc hại nào? Hay họ là sự pha trộn của nhiều kiểu trong danh sách này? Cùng chia sẻ trong phần bình luận nhé!
Nguồn: Psych2Go
